7 tips voor afwisselende teksten

Kom jij weleens in een tekst heel vaak dezelfde woorden tegen? Toen ik net bij het ANP werkte, leerde ik van een collega een wijze les: gebruik synoniemen voor de afwisseling. Een synoniem is een ander woord in dezelfde taal met min of meer dezelfde betekenis.

Ik vergeet het nooit meer. Ik had een nieuwsbericht geschreven over een school. Ik weet niet meer waar het over ging, maar wel dat ik in heel de tekst een paar keer het woord ‘scholieren’ had gebruikt. Vriendelijk wees de collega mij op het alternatief: leerlingen. Logisch. Door woordvariatie krijg je een lekker leesbare tekst. Maar hoe zorg je voor afwisseling? Ik geef je zeven tips voor een levendig verhaal.

1. Scan je tekst

Loop allereerst het verhaal na. Neem afstand van je tekst en kijk goed naar het onderwerp en de woorden die daarmee te maken hebben. Zoek vervolgens in het document hoe vaak een van die termen voorbijkomt. In Word komt het zoekscherm tevoorschijn door het intikken van de sneltoets CTRL+F.

2. Blijf bij jezelf

Ga niet moeilijk zitten doen door opeens te kiezen voor woorden die je in een gesprek niet gebruikt. Festijn is een alternatief voor het begrip feest, maar hoe vaak hoor je iemand dat woord nog zeggen? En als iemand koppig is, neem je ook niet het woord bokkig in de mond. Blijf bij jezelf.

3. Kies het juiste alternatief

Voor het woord auto bestaan veel alternatieven. Een dure wagen kun je best een bolide noemen, maar een synoniem voor een oude bak is een brik. Schrijf niet zomaar iets op, maar kijk naar de context.

4. Omzeilen

Je gebruikt synoniemen om niet in herhaling te vallen. Natuurlijk kun je op zoek naar een woord dat hetzelfde betekent, maar je kunt voor gevarieerd woordgebruik de term ook omzeilen of omschrijven. Een ander woord voor bevallen is baren, maar dat woord gebruik je niet vaak. Een alternatief is een kind op de wereld zetten.

5. Niet te veel synoniemen

Afwisseling in je stuk is belangrijk, maar te veel variatie is weer overdreven. Het ligt aan de lengte van de tekst. Je voelt prima zelf aan of het onnatuurlijk overkomt.

6. Verwijzen

Maak gebruik van een verwijzing als ‘ze’:

De respondenten van het onderzoek vinden de uitslag verrassend. Ze hadden iets anders verwacht. De deelnemers zijn blij dat ze hebben meegewerkt.

7. Synoniemenwoordenboek

Gebruik een synoniemenwoordenboek. Van Dale heeft ‘het Groot woordenboek van synoniemen en andere betekenisverwante woorden’. Ook is er online een synoniemenwoordenboek. Voelt dit als cheaten? Nee joh, een kok gebruikt soms toch ook een kookboek?

Heb je zin in meer schrijftips voor teksten die jou klanten opleveren? Download gratis mijn e-book In 5 stappen lekker schrijven (doe je zo)!.